Президенттің кеше ғана жариялаған Жолдауы – Қазақстанның болашағына бағдар, жаңа технологиялар мен цифрлы экономиканың дамуына бағытталған маңызды құжат. Бұл Жолдауда жасанды интеллект, цифрландыру, инновациялық өндіріс, IT-білім, жас кәсіпкерлерді қолдау сынды жаңа дәуірдің тіректері атап көрсетілді. Алайда осы стратегиялық маңызды құжатты елге насихаттап жүрген адамдардың кім екеніне назар аударсақ, көкейге бір ғана сұрақ келеді: «Олар бұл Жолдауды өздері түсінді ме, әлде тек жаттап алды ма?»
Әтеш пен Бұлбұлдың заманауи нұсқасы
Иван Крыловтың әйгілі мысалында ән сала алмайтын әтеш, бұлбұлға қалай сайрау керектігін үйретеді. Бүгінгі жағдайда да сол көріністі көзіміз шалып отыр: интернетке әрең қосылатын, цифрлы құрылғылардан хабарсыз адамдар — халыққа жаңа технология мен IT-индустрия туралы Жолдауды «түсіндіріп» жүр.
Ауыл-аймақты аралап, халықпен кездесу өткізетін шенеуніктер мен «насихат тобының» кейбір мүшелері әлі күнге дейін «смартфонды» ұялы телефон деп қана қабылдайды. Жасанды интеллект тұрмақ, электронды үкімет порталын қолдана алмайтындар халыққа «Цифрлы Қазақстан» тұжырымдамасын жеткізбек. Бұл – тек күлкілі емес, қауіпті де құбылыс.
Ақпаратты бұрмалау – прогреске кедергі
Бір қарағанда, бұл жай ғана сәйкессіздік секілді көрінуі мүмкін. Бірақ шын мәнінде, бұл – ақпараттық деңгей мен уақыт талабынан артта қалудың айқын көрінісі. Заманауи реформалар туралы сауатсыз түсіндіру — олардың мәнін бұрмалап, халықтың сенімсіздігін тудырады. Бұқара дұрыс түсінбеген бастама ешқашан нәтижелі болмайды.
Президент экономиканы жасанды интеллектпен басқару, робототехниканы дамыту, стартаптарға қолдау көрсету туралы нақты тапсырма береді. Ал оны насихаттайтын адам «электронды пошта» мен «жасанды интеллект» ұғымын шатастырып жатса – біз қандай өзгеріс күтеміз?
Жолдаудың заманауи медиадағы орны қайда?
Тағы бір өткір мәселе – насихаттың арнасы. Жолдау туралы ақпараттың негізгі бөлігі әлі күнге дейін телеарна, газет, әкімдік жиналыстары арқылы тарайды. Ал бүгінгі Қазақстан халқының басым бөлігі ақпаратты әлеуметтік желі, мессенджерлер, Инстаграм, Телеграм, YouTube және TikTok арқылы алады. Демек, ескі тәсілдермен жаңа ұрпақты сендіру – жарықты сөндіріп қойып, жарық түсін түсіндіруге тырысқанмен бірдей.
Цифрлы болашақты дәріптегіміз келсе, оны сол болашақтың құралдарымен жеткізуіміз керек. Яғни, контент заманауи, платформа цифрлы, спикер білікті болуы шарт. Әйтпесе халықтың көзіне қарамай, жаттанды мәтінді оқыған шенеуніктің сөзі бос уәде болып қалады.
Түйін: Сапасыз насихат – сапалы идеяны да өлтіреді
Президент Жолдауы – елдің даму векторы. Бірақ оны халыққа кім жеткізеді – сол да аса маңызды. Цифрлы дәуірге қадам басқан мемлекеттің бет-бейнесін, мақсатын, бағытын халыққа тек заман талабына сай, цифрлық сауаты жоғары, коммуникативті және беделді тұлғалар ғана ұғынықты түрде түсіндіре алады.
Қазіргідей, сайрай алмайтын әтештер бұлбұлға ән айтуды үйретіп жүрген заманда кез келген маңызды құжаттың мәні жоғалады. Сондықтан билік пен қоғам бұл мәселені тек формальды шара емес, стратегиялық міндет ретінде қарастыруы қажет.
Еске сала кетсек, бұдан бұрын «Цифрландыру туралы жазған «Арқа ажарының» өзі заман талабына жауап бере ала ма?» тақырыбымен мақала жариялаған едік.
