Ақмолалық шаруалар мол өнім жинағанымен, өткізу мәселесіне алаңдаулы
Ақмола облысы биылғы егін науқанын соңғы онжылдықтағы ең жоғары көрсеткішпен қорытындылады. Облыс диқандары 7,2 миллион тоннадан астам астық бастырып, өңір ауыл шаруашылығының әлеуетін тағы бір мәрте дәлелдеді. Атбасар ауданының өзінде ғана 629 мың тоннадан астам дәнді және бұршақты дақыл жиналған.
Алайда бұл жетістікпен қатар фермерлердің алдында үйреншікті, бірақ өзектілігін жоғалтпаған мәселе тұр — өнімді өткізу және бағаның төмендеу қаупі.
Өнім бар, нарық тар
Қазір өңірдегі элеваторлардың көбі толық қуатында жұмыс істеп тұр. Кейбірінде астық қабылдау уақытша шектелген. Ал жергілікті диірмендер мен қайта өңдеу кәсіпорындарында да дән мен майлы дақыл қоры жеткілікті. Осындай жағдайда нарықтағы ұсыныстың артуы бағаның төмендеуіне әкеледі.
Фермерлердің айтуынша, өнім мол болғанымен, сатуда қиындықтар туындап отыр.
«Бидай мен арпаның тоннасы арзандап барады. Өнімді арзанға өткізсек, шығын жабылмайды. Ал жаңа маусымға дайындық та осы табысқа байланысты», — дейді атбасарлық шаруалардың бірі.
Мемлекеттік қолдау бар, бірақ нарық әлсіз
Биыл агроөнеркәсіп кешеніне мемлекет тарапынан айтарлықтай қолдау көрсетілді. Көктемгі егіс пен жиын-терін науқандарына қаржы бөлінді, техника жаңартуға және тыңайтқыш сатып алуға жеңілдетілген несие берілді.
Алайда қолдау шаралары көбіне егін егу мен жинау кезеңіне бағытталған.
Өнімді өткізудің нақты тетіктері әлі де әлсіз.
Ақмола облысы кәсіпкерлер палатасының Атбасар аудандық филиалына фермерлерден егінді өткізуге көмек сұрап өтініштер түсіп жатыр.
Филиал директоры Роза Тасмағамбетованың айтуынша, тиімді баға ауылдағы экономикалық тұрақтылықтың негізгі кепілі.
«Әділ және тұрақты баға болмаса, фермерлердің табысы төмендейді. Бұл келесі егіс науқанына дайындыққа да әсер етеді», — дейді ол.
Бағаны тұрақтандыру үшін қандай шаралар бар?
Соңғы жылдары Үкімет нарықтағы баға құбылысын тежеу үшін бірнеше тетік енгізді. Оның ішінде Азық-түлік корпорациясы арқылы астық сатып алу және алыс нарықтарға экспорттау үшін көліктік субсидия беру бар.
Биыл Ауыл шаруашылығы министрлігі бидайды тасымалдау шығындарын ішінара өтеу бағдарламасының мерзімін 2026 жылғы 1 қыркүйекке дейін ұзартты (2025 жылғы 29 тамыздағы №269 бұйрық). Бұл шара фермерлердің экспорттық мүмкіндігін кеңейтіп, ішкі нарықтағы қысымды азайтуға бағытталған.
Дегенмен сарапшылардың пікірінше, жүйелі өзгеріс тек ішкі өңдеу мен өткізу инфрақұрылымын дамыту арқылы жүзеге асады. Астық экспортын арттырумен қатар, отандық диірмендер мен қайта өңдеу кәсіпорындарының қуатын күшейту қажет.
Ауыл еңбегі — ел экономикасының тірегі
Атбасар ауданы мен жалпы Ақмола өңірі — жоғары сапалы бидай өндіретін негізгі аймақтардың бірі. Диқандардың еңбегі арқылы елдің азық-түлік қауіпсіздігі қамтамасыз етіліп отыр. Енді бұл еңбектің әділ бағалануы маңызды.
Фермерлердің алаңдаушылығы — елдің азық-түлік саясаты мен ауыл экономикасының жалпы жағдайын көрсететін айна іспетті. Егер өнімді сату тетіктері уақытында жолға қойылмаса, рекордтық өнімнің өзі ауылдағы әлеуметтік тұрақтылықты қамтамасыз ете алмайды.
Түйін
Ақмола облысының биылғы жетістігі — аграрлық саланың әлеуетін көрсетеді.
Алайда мол өнім өздігінен экономикалық пайдаға айналмайды.
Ендігі міндет — өнімді тиімді өткізу мен бағаның тұрақтылығын қамтамасыз ететін нақты және жүйелі саясат қалыптастыру.
